Radıyyüddîn Ebû Bekr b. Alî b. Muhammed el-Haddâd (ö. 800/1398)
Yemen’de Zebîd’in bir köyü olan Abbâdiye’de doğdu. Haddâdî nisbesiyle de anılır. Babasından, ayrıca Ali b. Nûh, Ali b. Ömer el-Alevî ve Ebû Bekir b. Ali el-Hâmilî’den ders okudu. Kendisi de Zebîd’de birçok ilim adamı yetiştirdi. el-ʿAḳīḳu’l-Yemânî’nin müellifi Abdullah b. Ali ed-Damedî, Yemenli âlimlerden Hanefî mezhebine dair en çok eser veren kişinin Haddâd olduğunu söyler. Şevkânî de onun eserlerinin yirmi cildi bulduğunu kaydeder. Haddâd 6 Cemâziyelevvel 800’de (25 Ocak 1398) Zebîd’de vefat etti ve orada defnedildi.
Eserleri. 1. es-Sirûcü’l-vehhâc. Kudûrî’nin el-Muḫtaṣar’ına yaptığı şerh olup sekiz cilttir (yazma nüshaları için bk. Brockelmann, GAL, I, 183; Sezgin, I, 454). Kâtib Çelebi, Birgivî’nin bu kitabı muteber olmayan eserlerden saydığını söyler (Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1631). Ahmed b. Muhammed b. İkbâl, eserdeki tekrarları çıkararak meydana getirdiği kitaba el-Baḥrü’z-zâḫir adını vermiştir (a.g.e., II, 1631).
2. el-Cevheretü’n-neyyire. es-Sirâcü’l-vehhâc’ın muhtasarı olup iki cilt halinde yayımlanmıştır (İstanbul 1301, 1306, 1314, 1323; Kahire 1322; Delhi 1327; Lahor 1328).
3. Sirâcü’ẓ-ẓalâm ve bedrü’t-tamâm. Müellifin hocalarından Hâmilî’nin fıkha dair Dürrü’l-mühtedî ve ẕuḫrü’l-muḳtedî adlı manzumesinin şerhidir (Süleymaniye Ktp., İzmir, nr. 195, Lâleli, nr. 1051; ayrıca bk. Brockelmann, GAL Suppl., I, 646).
4. en-Nûrü’l-müstenîr. Necmeddin en-Nesefî’nin hilâf konusundaki Manẓûmetü’n-Nesefiyye’sinin şerhidir (a.g.e., I, 761).
5. Keşfü’t-tenzîl fî taḥḳīḳi’l-mebâḥis̱ ve’t-teʾvîl. Kur’ân-ı Kerîm’in bir tefsiridir (Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 190, Fâtih, nr. 396, 397, Esad Efendi, nr. 150, Lâleli, nr. 154, Süleymaniye, nr. 125, Musallâ Medresesi, nr. 1910/11, Çorlulu Ali Paşa, nr. 29; ayrıca bk. Brockelmann, GAL, II, 241; Suppl., II, 250, 985). Şevkânî, bu eserin kendi çağında Tefsîrü’l-Ḥaddâd diye meşhur olduğunu yazmaktadır.
6. Şerḥu Kitâbi’n-Nafaḳāt (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3729/29).
7. Şerḥu Ḳaydi’l-evâbid fi’l-luġa. İsmâil b. İbrâhim er-Rabaî’nin kasidesinin şerhidir (Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1367).
8. er-Raḥîḳu’l-maḫtûm. Fıkha dair Ḳaydü’l-evâbid adlı eserin şerhidir (a.g.e., II, 1367).
BİBLİYOGRAFYA
Ali b. Hasan el-Hazrecî, el-ʿUḳūdü’l-lüʾlüʾiyye (nşr. M. Besyûnî Asel), Kahire 1329-32/1911-14, II, 296, 316.
Keşfü’ẓ-ẓunûn, I, 446; II, 1367, 1488, 1631, 1868.
Şevkânî, el-Bedrü’ṭ-ṭâliʿ, I, 166.
Serkîs, Muʿcem, I, 746.
Brockelmann, GAL, I, 183; II, 241; Suppl., I, 296, 646, 761; II, 250, 985.
Îżâḥu’l-meknûn, II, 7.
Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 235.
Ziriklî, el-Aʿlâm, II, 42-43.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, III, 67.
Sezgin, GAS, I, 454.
Habeşî, el-Fikrü’l-İslâmî fi’l-Yemen, s. 208-214.
Ahmet Özel, Hanefi Fıkıh Âlimleri, İstanbul 1990, s. 89.
el-Ḳāmûsü’l-İslâmî, II, 51.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1996 yılında İstanbul’da basılan 14. cildinde, 553 numaralı sayfada yer almıştır.