MİNTÛRÎ

Rebîülâhir 761’de (Mart 1360) doğdu. Nisbet edildiği Mintûr’un (Montoro) hangi Mintûr olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte bu yerin Gırnata ile (Granada) Marya bölgesi arasındaki Mintûrî Kalesi olabileceği ileri sürülmüştür. Kelime bazı kaynaklarda Minsûrî (منثور) şeklinde verilmiştir. Mintûrî ayrıca Gırnâtî nisbesiyle de anılır. Kaynaklar, babası Ebû Mervân ve dedesi Ebü’l-Hasan Ali’yi de fakih olarak zikrettiğine göre Mintûrî’nin çocukluğunun ilmî bir aile ortamında geçtiği söylenebilir.

Mintûrî, Nasriyyetü’l-Yûsufiyye Medresesi’nde Gırnata müftüsü Ebû Saîd İbn Lüb’den kıraat, nahiv, lugat, fıkıh, hadis ve kelâm öğrendi. Daha sonra aralarında Ebû Bekir İbn Cüzey, Ebû Abdullah İbn Allâk, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. Ali el-Miknâsî, Ebü’l-Hasan İbnü’l-Eşheb, Muhammed b. Ömer el-Lahmî’nin de bulunduğu Endülüslü ve Faslı on dört kadar âlimden icâzet aldı. Ayrıca Merakeş, Marya, Tunus, İskenderiye, Kahire, Kudüs, el-Halîl, Mekke ve Medine’den yirmi beş kadar âlim kendisine icâzet belgesi göndermiş olup İbn Arafe, Zeynüddin el-Irâkī, Nûreddin el-Heysemî, İbnü’l-Mülakkın gibi isimler bu belgeleri düzenleyenlerden bazılarıdır. Tasavvufa dair bilgileri Gırnata’da şeyh İbn Bakī’den alan Mintûrî, yoğunlaştığı kıraat ilminde Ebû Abdullah Muhammed b. Ali el-Kīcâtî’den aldığı derslerle derinleşmiştir. Ömrünün sonuna kadar (yaklaşık kırk yıl) bu zattan istifade etmiş, kendisinden Kur’an ilimlerine dair 100 civarında eser dinlemiş ve icâzet almıştır. Talebeleri arasında Mevvâk, Râî el-Endelüsî, Vezir Ebû Yahyâ İbn Âsım ve Ebû Amr İbn Manzûr gibi âlimler yer alır. Mintûrî 4 Zilhicce 834’te (13 Ağustos 1431) vefat etti.

Eserleri. 1. Bernâmecü rivâyâtihî. Müellifin en önemli çalışması olup kendi dönemine kadar yaşamış âlimlerin biyografilerini ihtiva eden eserin bir nüshası el-Hizânetü’l-Haseniyye’de kayıtlıdır (nr. 1578). 2. el-Maḳṭûʿâtü’ş-şiʿriyye fi’l-veṣâyâ ve’l-mevâʿiẓ. Eserin nüshaları Rabat el-Hizânetü’l-âmme’de bulunmaktadır (nr. 1853, 2700). 3. el-Fevâʾidü’n-nevmiyye (el-Merâʾi’l-menâmiyye, el-Mübeşşirât). Rüya tabirleriyle ilgili olup bir nüshası Rabat el-Hizânetü’l-âmme’de kayıtlıdır (nr. 2700). 4. Şerḥu Recezi Ebi’l-Ḥasan b. Berrî (Muhammed Benşerîfe, s. 27).

Mintûrî’nin kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: er-Râʾiḳ fî nuṣûṣi’l-ves̱âʾiḳ, et-Taʿrîf bi’l-Ḥâfıẓ Ebî ʿAmr ed-Dânî, Rivâyetü Ebî Bekr Muḥammed b. ʿAbdirraḥîm el-İṣbahânî, el-İdġāmü’l-kebîr li-Ebî ʿAmr b. el-ʿAlâ, İḫtiyârü’ş-Şeyḫ Ebî Muḥammed Mekkî b. Ebî Ṭâlib, el-Cemʿ beyne ṭarîḳayi’l-Ḥâfıẓ Ebî ʿAmr ed-Dânî ve’l-İmâm Ebî ʿAbdillâh b. Şüreyḥ, Ḳırâʾatü Ḥumeyd b. Ḳays el-Aʿrec, Ḳırâʾatü Süleymân b. Mihrân el-Aʿmeş, Ḳırâʾatü Sellâm b. Süleymân eṭ-Ṭavîl, Reyyü’ẓ-ẓamʾân fî ʿadedi âyi’l-Ḳurʾân, İḫtiṣârü’l-Ġuzeyrî ve tertîbühû ʿale’s-süver, el-Eḥâdîs̱ü’l-ʿavâlî, Kitâbü’l-Müselselât, Kitâbü’l-Ġarâʾib, Tuḥfetü’l-celîs ve buġyetü’l-enîs, el-Ḥikâyâtü’l-vaʿẓiyyât, Ḥikâyâtü’l-muḫtelifât.

BİBLİYOGRAFYA
Venşerîsî, Vefeyât (Elfü sene mine’l-vefeyât içinde, nşr. Muhammed Haccî), Rabat 1396/1976, s. 246; Bedreddin el-Karâfî, Tevşîḥu’d-Dîbâc (nşr. Ahmed eş-Şüteyvî), Beyrut 1403/1983, s. 207; İbnü’l-Kādî, Dürretü’l-ḥicâl, II, 287; Ahmed Bâbâ et-Tinbüktî, Neylü’l-ibtihâc, Trablus 1408/1989, I-II, 495-496; Mahlûf, Şeceretü’n-nûr, I, 247-248; Ziriklî, el-Aʿlâm, VII, 129-130; Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü’l-fehâris, II, 564-565; Muhammed Benşerîfe, “Min aʿlâmi evâsıṭi’l-ʿaṣri’l-Ġırnâṭî el-Mintûrî”, Actas del II Coloquio Hispano-Marroquí de Ciencias Históricas, Madrid 1992, s. 15-41.