Hanife Gezer. Karahanlı Türkçesi temel söz varlığının eski Türkçeden Karluk grubu lehçelerine anlam incelemesi. Doktora tezi (2019)

Hanife Gezer. Karahanlı Türkçesi temel söz varlığının eski Türkçeden Karluk grubu lehçelerine anlam incelemesi. Doktora tezi. Kayseri: T.C. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019, XVII+1507 s.

Özet

Karluk grubu Türk lehçelerini oluşturan Özbek Türkçesi ve Yeni Uygur Türkçesi; ses bilgisi, şekil bilgisi ve cümle bilgisi gibi çeşitli alanlarda müstakil, karşılaştırmalı veya lehçe grubu içerisinde bu türden birçok çalışmaya konu olmuştur. Karluk grubu lehçelerinin söz varlığı ile ilgili anlam bilimi açısından bir çalışma olmaması bizi bu çalışmayı yapmaya sevk etmiştir. Bu çalışmaya Karahanlı Türkçesi eserleri taranarak tespit edilen Türkçe kelimelerin, Eski Türkçeden Özbek ve Yeni Uygur Türkçelerine kadar anlamsal açıdan geçirdikleri değişim konu olmuştur. Çalışma Giriş, Sözlük ve Sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. Karahanlı Türkçesine ait eserler taranarak Türkçe söz varlığı tespit edilmiş ve tespit edilen söz varlığı Göktürk-Uygur dönemi eserlerinden tanıklanarak sözlüğü meydana getiren madde başları oluşturulmuştur. Madde başı olan kelimelerin kronolojik sırayla Harezm, Kıpçak, Çağatay, Özbek ve Yeni Uygur Türkçesi eserlerinde bulunup bulunmadığına bakılmıştır. Böylece her kelimenin hangi dönemde, hangi anlamda, hangi şekilde bulunduğu ya da bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu çalışmayla, temel alınan Türkçe söz varlığının Eski Türkçeden Karluk grubu Türk lehçelerine kadar nasıl bir anlamsal değişime uğradığı morfolojik ve fonetik özellikleriyle birlikte kronolojik olarak ortaya konulmuştur.

Abstract

The Karluk group has been the subject of many studies in the independent, comparative or polish group in various fields such as phonetics, morphology and sentence knowledge of Uzbek Turkish and New Uighur Turkish which constitute Turkish dialects. The lack of a semantic study of the vocabulary of Karluk dialects led us to make this study. In this study, the change in the semantic aspects of the Turkish words determined by scanning the works of Karakhanid Turkish from Old Turkish to Uzbek and New Uighur Turkish has been the subject. The study consists of introduction, glossary and conclusion sections. The Turkish vocabulary was determined by scanning the works belonging to Karakhanid Turkish, and the vocabulary items were created by witnessing the vocabulary of Göktürk-Uighur period. It was examined whether or not the words in the chronological order were included in the works of Khwarezm, Kipchak, Chagatay, Uzbek and New Uighur Turkish. Thus, in which period, in which meaning, in which way, each word was found or not, was determined. In this study, the morphological and phonetic features of the Turkish vocabulary, which is based on Old Turkish to Karluk group Turkish dialects, have been revealed chronologically.