Saadet Buta. Borçalı Karapapak çelengi (2022)

Saadet Buta. Borçalı Karapapak çelengi. Editör: Afina Barmanbay. Ankara: Ertem Kafkars Eğitim yayınları, 2022, 296 s. ISBN 9786057470232

Arka kapaktan:

Mahlası Buta olan Saadet Abdullayeva’nın eserleri, sanatı ve hizmetleri hakkında düşüncelerimi serdetmeden önce “Ot kökü üstünde biter.” atasözünden hareketle onun mensup olduğu efsane Türk boyu Karapapaklardan birkaç cümleyle bahsetmek istiyorum.

Türkistan’da dünya sahnesine çıkan Türkler, zamanla dal budak salarak dünyanın dört bir yanına yayılıp muhtelif coğrafyaları vatan tutmuşlar.

Başlarına kara kuzu derisinden papak örttükleri için “Karapapaklar” diye adlanan Kıpçakların bir alt uruğu olan Karapapaklar, Kafkasları aşarak gelip Zagatala, Kazak-Şemşeddinli, Borçalı-Ahılkelek bölgelerini yurt edinmişler.

Hanları/hanlıkları; sultanları/sultanlıkları olmuş. Başka halkların yaylak, kışlak hayatı yaşayan, hayvancılıkla uğraşan kesimine terekeme / elat denildiği gibi bunların da hayvancılıkla uğraşıp yarı göçebe yaşayanlarına terekeme denilmiş.

Kafkasya’nın tarihi, Karapapakların talihi olmuştur. Kafkasya’da cereyan eden savaşlar, siyasi olaylar onları derinden etkilemiştir. Yabancıların istila ve işgallerinin ardı arkası kesilmemiştir. Kadınlı erkekli kendilerinden onlarca kat büyük ordularla savaşmışlar, yurtlarını yuvalarını savunmuşlardır.

İşgal güçleriyle birlikte yaşamayı reddeden bazı Karapapak obaları Anadolu’ya, İran coğrafyasına göçmüşler. İran Sulduz’daki, Türkiye’nin Ardahan, Kars, Ağrı, Muş ve daha başka illerindeki Karapapaklar onların bakiyeleridir.