| Tez Künye | Durumu | ||
| Hârizmşâhlar zamanında emîrler ve hânlar / Amirs and khans during the Khwarazamshahs period Yazar:SALİH İÇÖZ Danışman: DOÇ. DR. AHMET TOKSOY Yer Bilgisi: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin: | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2023 141 s. | ||
| “Emîr” unvânı, İslâm dünyasında ilk kez Hz. Ömer devrinde kullanılmış, tarihî süreçte bünyesinde barındırdığı yetki ve sorumluluklar itibariyle birtakım değişikliklere uğramıştır. İslâm’ın ilk zamanlarında emîrlik rütbesi, devlet başkanına karşılık gelen bir unvân iken zamanla ordu kumandanı olarak addedilmeye başlanmıştır. Orta Zaman Türk tarihinin en büyük devletlerinden biri olan Hârizmşâhlar, askerî teşkilât olarak selefi Büyük Selçûklu Devleti’ni örnek almıştır. Kendilerini Selçûkluların mirasçısı gören Hârizmşâhlar, hâkimiyet alanlarını genişleterek İran, Irak-ı Fars, Horasân, Mâverâünnehir ve Kuzey Hindistan’ı içine alan bir Türk devleti inşâ etmiştir. Hârizmşâhlar Devleti’nde ordu; “emîr-i emîrân”, “hân”, “melîk”, “emîr”, “pehlivân” ve “çavuş” rütbelerinden oluşmaktadır. Askerî birliklerin kumandanı olan emîrler, aynı zamanda kendilerine tahsis edilen iktâların da hâkimi konumundadır. Kanglı-Kıpçak Türk boyları, Hârizmşâh Alâeddîn Tekiş ile akrabalık bağı kurduktan sonra askerî teşkilâtın en önemli parçası hâline gelmiş ve ülkenin en büyük iktâlarına da sahip olmuşlardır. Hârizmşâhlar Devleti’nde “hân” rütbesi, “emîr-i emîrân” ve “emîr” makâmlarına karşılık gelmektedir. Devlet adamlarının isminde yer alan hân unvanı, onların ekseriyetle Kanglı-Kıpçak kökenli olduklarına delâlet etmektedir. Kanglı-Kıpçak kökenli emîr ve hânlar, Hârizmşâhlar Devleti’nin yükselişinde olduğu kadar düşüşünde de son derece önemli roller üstlenmişlerdir. Bunun haricinde Hârizmşâhların vassalı hâline gelen hükümrân ve onun emîrleri de Hârizmşâhlar Devleti’nin askerî gücüne katkı sağlamışlardır. Hârizmşâhlar Devleti’nin yıkılmasıyla (1231) Kanglı-Kıpçak kökenli birçok emîr ve hân, önce Türkiye Selçûklu Devleti’nin hizmetine girmiş daha sonra Eyyûbî melîklerine intisap etmiştir. Bu unsurlar, yaklaşık on beş yıl boyunca, Anadolu’nun doğusu ve Suriye’nin kuzeyinde vukû bulan askerî ve siyasî hâdiselerin seyrinde son derece belirleyici olmuşlardır. | |||
| The title “Amir” was used for the first time in the Islamic world by Hz. It was used in the time of Omar, and has undergone some changes in terms of the authority and responsibilities it has in the historical process. In the early days of Islam, the rank of emir was a title corresponding to the head of state, but over time it began to be regarded as the commander of the army. The Khwarazmshahs, one of the largest states in Middle Time Turkish history, took the example of its predecessor, the Great Seljuk State, as a military organization. Seeing themselves as the heirs of the Seljuks, the Khwarazmshahs expanded their dominance and established a Turkish state that included Iran, Iraq-i Fars, Khorasan, Transoxiana and Northern India. The army in the State of Khwarazmshahs; It consists of the ranks of “amir-i amiran”, “han”, “malik”, “amir”, “pehlivan” and “sergeant”. Amirs, who are the commanders of the military units, are also the rulers of the iqta assigned to them. The Kangli-Kipchak Turkish tribes became the most important part of the military organization after establishing kinship with Khwarazmshah Alâeddîn Tekiş and they also had the biggest iqtas of the country. In the Khwarazmshahs State, the rank of “han” corresponds to the maqams of “amir-i amiran” and “amir”. The title of khan in the names of statesmen indicates that they are mostly of Kangli-Kipchak origin. Amirs and khans of Kangli-Kipchak origin played an extremely important role in the fall as well as in the rise of the Khwarazmshahs State. Apart from this, the sovereign and his amirs, who became the vassals of the Khwarazmshahs, also contributed to the military power of the Khwarazmshahs State. With the collapse of the Khwarazmshahs State (1231), many amirs and khans of Kangli-Kipchak origin first entered the service of the Seljuk State of Turkey and later joined the Ayyubid maliks. These elements have been extremely decisive in the course of military and political events that took place in eastern Anatolia and northern Syria during about fifteen | |||