EBÂN b. YEZÎD

Attâr lakabını hangi sebeple aldığı bilinmemektedir. Hasan-ı Basrî, Ma‘mer b. Râşid, Yahyâ b. Ebû Kesîr, Hişâm b. Urve, Yahyâ b. Saîd el-Ensârî gibi âlimlerden hadis tahsil etmiş, Âsım b. Behdele’nin kıraatini bizzat kendisinden okumuş, bazı kıraat ihtilâflarını da Katâde b. Diâme’den öğrenmiştir. Onun nahivle de meşgul olduğu bilinmektedir. Kendisine Yahyâ b. Saîd el-Kattân, Abdullah b. Mübârek, Affân b. Müslim ve Ebû Dâvûd et-Tayâlisî gibi muhaddisler talebelik etmiştir. Bazı râviler de kendisinden kıraat ihtilâflarını rivayet etmişlerdir. Rivayetlerinin bir kısmı, İbn Mâce’nin es-Sünen’i dışında Kütüb-i Sitte’de ve diğer hadis mecmualarında yer almıştır. Her ne kadar İbn Adî ve Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî Ebân’ı zayıf râviler arasında zikretmişlerse de Ahmed b. Hanbel, Yahyâ b. Maîn, İbnü’l-Medînî, Nesâî, Ebû Hâtim er-Râzî ve İbn Hibbân gibi otoriteler onun sika bir râvi olduğunu söylemişlerdir. Rivayetlerinin Buhârî ve Müslim’in el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’lerinde yer alması da güvenilir bir râvi olduğunu göstermektedir. Önceleri Ebân’ın zayıf bir râvi olduğu düşüncesiyle hadislerini rivayet etmeyen Yahyâ b. Saîd el-Kattân daha sonra bu kanaatinden vazgeçerek hadislerini rivayet etmiştir. İclî onun Kaderiyye görüşünü benimsediğini, fakat bu mezhebin propagandasını yapmadığını söylemektedir.

Vefat tarihi kesin olarak bilinmemekte, ancak 163’te (779-80) vefat ettiği bilinen arkadaşı Hemmâm b. Yahyâ ile yakın tarihlerde öldükleri kaydedilmektedir.

BİBLİYOGRAFYA

İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, VII, 283.

Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, I, 454.

İclî, es̱-S̱iḳāt, s. 51.

İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, II, 229.

İbn Hibbân, Meşâhîr, s. 158.

İbn Adî, el-Kâmil, I, 381-382.

İbnü’l-Cevzî, eḍ-Ḍuʿafâʾ, I, 20.

Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, II, 24-26.

Zehebî, Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, I, 201-202.

a.mlf., Mîzânü’l-iʿtidâl, I, 16.

a.mlf., Aʿlâmü’n-nübelâʾ, VII, 431-433.

a.mlf., el-Muġnî, I, 8.

Safedî, el-Vâfî, V, 301.

İbnü’l-Cezerî, Ġāyetü’n-Nihâye, I, 4.

İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, I, 101-102; XI, 70.

a.mlf., Hedyü’s-sârî (Hatîb), s. 407.

Hazrecî, Ḫulâṣatü Teẕhîb, s. 15.