Mustafa Tanrıverdi. Çarlık Rusyası döneminde Tiflis vilayeti (1878-1914). Doktora tezi (2016)

Mustafa Tanrıverdi. Çarlık Rusyası döneminde Tiflis vilayeti (1878-1914). Doktora tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016, XV+321 s.

Çarlık Rusyası’nın Tiflis Vilayeti, günümüz Gürcistan sınırlarında yer almaktaydı. Nüfus yapısı dikkate alındığında, Kafkasya’daki sosyal dönüşümün en hızlı yaşandığı bölgelerden birisi idi. Bilhassa Tiflis şehri, çok etnili nüfus yapısı itibariyle Rusya İmparatorluğu’nun nüfus karakterinin Kafkasya’daki yansımasının en önemli örneğini oluşturuyordu. Vilayetin merkezi Tiflis, aynı zamanda Rusya’nın Kafkasya’yı yönettiği şehir idi. Kafkasya Genel Valiliği, Kafkasya Ordusu Başkumandanlığı ve İmparatorluğun önemli yönetim organları burada yer alıyordu. XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyıl başında vilayette yaşanan gelişmeler, Rusya’nın yanı sıra Osmanlı Devleti ve İran topraklarında etkili sonuçlar doğurdu. Bölgedeki siyasal gelişmeler, Rusya İmparatorluğu’nun oradaki geleceğini yakından ilgilendirdiği gibi; aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin iç gelişmeleri ile de bağlantılı idi. Buradaki siyasal ve sosyal dönüşüme önem veren Osmanlı Devleti, Tiflis Başşehbenderliği vasıtasıyla bölgedeki gelişmeleri sürekli olarak takip etmekteydi. Bu tez, 1878-1914 yılları arasında Tiflis Vilayeti’nin idari, sosyal ve ekonomik yapısını, yukarıda bahsedilen gelişmeleri, ana kaynaklar ışığında değerlendirmeyi amaçladı.

The province of Tbilisi in the Tsarist Russia is located in present day Georgia. Given its demographic make-up, the province was one of the regions that had witnessed rapid social changes across the Caucasus. Particularly, the city of Tbilisi, with a multi-ethnic population, embodied the qualities of the Russian imperial polity. Standing in the center of the province was the city of Tbilisi which was also the setting where Russia administered the entire Caucasus. The city featured important imperial administrative institutions such as the Office of the Governor-General for Caucasus and the Supreme Command for Caucasus. The developments in the late 19th and early 20th century held important ramifications not only for Caucasus but for the Ottoman Empire and Iran as well. The political developments in the region were not only significant for the future of the Tsarist Russia but also had clear domestic implications for the Ottoman Empire. The Ottoman state, deeply invested in the political and social transformations in the province of Tbilisi, monitored the regional developments through the Consulate General in Tbilisi. Through an analysis of major primary sources, this dissertation assesses the administrative, social, and economic characteristics in the province of Tbilisi from 1878 to 1914 by placing the region within the broader historical context mentioned above.