Feridun Şenol. Geç Ortaçağ Güney Kafkasya (Azerbaycan-Gürcistan-Ahıska) tarihi coğrafyası (11. yy. başlarından 15. yy. ikinci yarısına kadar). Yüksek lisans tezi (2017)

Feridun Şenol. Geç Ortaçağ Güney Kafkasya (Azerbaycan-Gürcistan-Ahıska) tarihi coğrafyası(11. yy. başlarından 15. yy. ikinci yarısına kadar). Yüksek lisans tezi. Bilecik: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017, X+137 s.

Özet

Çok eski devirlerden beri yerleşmelerin olduğu Güney Kafkasya coğrafyası tarihi süreç içerisinde bulunduğu coğrafi konumu, stratejik açıdan geçiş bölgesinde olması ve yeraltı ve yerüstü kaynaklarının zengin olması bakımından birçok devletin egemenlik sahasında yer aldığı bir bölge oldu. Coğrafyanın otlak bakımından zengin olması Oğuzların Kınık Boyuna mensup Selçuklu Türkmenlerinin dikkatlerinden kaçmamış ve Anadolu’ya yapılacak seferler için önemli üs bölgesi olması bakımından da Selçukluların egemenlik sahasında yer almıştır.

Tuğrul ve Çağrı Beylerin başında bulunduğu Türkmen grupları bir taraftan bağımsızlık kurma yolunda iken, bir taraftan da Güney Kafkasya coğrafyasında keşif hareketlerinde bulunmaktaydılar. Yapılan keşif hareketleri sonunda bölgede siyasi bir birlikteliğin olmadığı tespit edilmiş ve bu durum karşısında Selçuklu Türkmenleri siyasi teşekküllerini Güney Kafkasya üzerinde yoğunlaştırdılar. Siyasi vaziyetin mücadeleler için uygun olması ile birlikte Selçuklu akınları meydana gelmiş ve bunun sonunda da Türkmen göçleri yaşandı.

Yaşanan göç hareketleri sadece Selçuklular ile sınırlı kalmayıp tarihin belirli dönemlerinde devam etti. Özellikle Moğolların önünden kaçan Türkmen birlikleri Güney Kafkasya bölgesine geldi. Bu göçler sonunda bölgede edebiyat dilinin Türkçe olmasında büyük katkı sağladı.

Selçuklular ile başlayan askeri mücadeleler Selçukluya bağlı vasal devletler, Moğollar, İlhanlı Moğolları, Harezmşahlar ve Timur Devleti ile devam etmiştir. Bu devletler ise bölgede egemenlik kurması ile birlikte sanatkârları, edip ve şairleri desteklemeleri sonucunda önemli mimari yapıların ve edebi eserlerin meydana gelmesinde büyük katkıları oldu.

Abstract

South Caucasia used to very important geographical place because of its strategical position, geographical point and andergraund and mine sources which made this land to be occopic by bunch of states and countries. Kınık tribes of Oğuz’s take attention of this place and they used here as a base point to the attacks to Anatolia.

Turkish groups leading by Tuğrul and Çağrı Bey were vrying to declare their independence while they were exploring South Caucasia. After their inventigation about the land, they came to on conclusion that there is no political unity. That conclusion made them establish their political instituons in South Caucasia.

After finding a right spat migration activities has been held not just limited by Seljukis but continued through different times of history. Especially Turkish units exaping from Mongolions came to South Caucasia. All this migration caused Turkish to be a major language in this region.

Military continues struggles begins with Seljuk’s and after stutes connected to Seljuk’s like Mongolions, Harezmşah and Timur’s. After this states esteblishing their govermental organisations in this area old supporting intellectal like poets, writers and artists, important structual buildings and literary work of arts grew up.